Otomatik Vites Araç Kullanımı

Ülkemizde otomatik vites araçlar son birkaç yıldır biraz daha fazla tercih edilmeye başlandı. Bunun en büyükleri nedeni otomobil üreticilerinin eskiye oranla daha çok otomatik vites araç üretmeleri, düşük motor hacimlerinde hatta dizel araçlarda da opsiyon olarak sunmaları ve düz vites ile otomatik vites arasındaki fiyat farkını bir hayli düşürmüş olması.

Otomatik vites araç kullanımını düz vites araca oranla daha konforlu ve kolaydır.  Ancak otomatik vites araçlar düz vites araçlara göre biraz daha fazla yakıt tüketimine sahiptirler. Yakıt tüketimindeki bu fark yeni nesil otomatik viteslerde giderek düşürüldü. Hatta yeni nesil baskı balata kullanılan robotize şanzımanlarda düz viteslerle aynı oranda yakıt tüketim değerlerine ulaşılması sağlandı.

Günümüzde otomatik vites şanzımanları çalışma sistemlerine göre 3 farklı modele sahiptir. Bu şanzımanlar yakıt tüketimi ve sağladıkları konfora göre farklılıklarına sahiptir.

1.      Kasnak ve kayış kullanılan:  Mobiletlerde olduğu gibi motora ve diferansiyele takılı açıları değişken iki kasnak arasındaki kayış aracılığıyla aktarma yapar.

2.      Yağ basıncı ile çalışan:  Yağ, tork konvektörü ve soğutucu olan otomatik şanzımandır.

3.      Baskı ve balata kullanılan robotize: Düz vitesteki gibi baskı, balata, bilye ve vites dişlileri bulunur.

Robotize şanzıman yakıt tüketimi açısından en düşük olanıdır ancak vites geçişleri ve kullanım konforu diğerlerine göre daha düşüktür. Yağlı basıncı ile çalışan ve kasnak kayış kullanılan şanzımanların vites geçişleri bu şanzımana göre çok daha konforludur ve en az seviyede hissedilir. Ayrıca yağ basıncı ile çalışan otomatik şanzımanlar yokuş kalkışlarında geriye kaçırma yapmazlar ancak artık birçok araçta Hill Holder “yokuş kalkış destek” sistemi de bulunmaktadır. Bu sistem sayesinde bu viteslere sahip araçlarda yokuşlarda geriye kaçırmadan kalış yapabilmektedir.

Eğer bu otomatik vitesli araçlardan birisine sahipseniz konforlu ve ekonomik kullanım için otomatik vites araç  kullanmanın bazı kuralları vardır.

·      Öncelikle otomatik viteslerde en önemli kural gaz pedalının altında yumurta varmış farz edin ve onu kırmamak için yavaş ve yumuşakça gaza basın. Gaza ne kadar sert basarsanız araç o kadar hızlı tepki verir ve motor devri artar.  İlk defa otomatik vites kullananların sorun yaşadığı kısımda budur. Düz vites araçlarda herkes motoru dinler veya çoğunlukla 2500-3000devir arasında kullanıcı vites değiştirir.  Otomatik araçlarda vites geçişleri ekonomik bir sürüş için 1600-2000devir, normal bir kullanım için 2000-2500devir, süratli kullanımda 2500+ üzerinde vites geçişi yapılır.  Düz vitesteki gibi 2500-3000 devir arası yapılan geçişler otomatik vites için yüksek tüketim eşiğidir. Bu yüzden aracın hızlanmasında gazı hıza göre değil devire göre ayarlamalı ve ayağınızı mümkün olduğunca gaz pedalı üzerinde sabit tutmalısınız.

·      Şehir içinde yoğun trafikte beklerken veya trafik lambalarında uzun süre beklemelerde aracı “N” boş konumuna alın. Çünkü vites “D” konumunda kaldığınızda motor ile şanzıman sürekli bağlantı halindedir ve araç ileri doğru gitmeye çalışır siz frene basarak sadece durdurmuş olursunuz. “N” konumu ile araç rölanti de çalışmaya geçer, bu sayede hem yakıt tüketimi azalır hem de şanzımanın yükü azalmış olur.

·      Yokuş inişlerde veya hareket halindeyken kesinlikle vitesi “N” boş konumuna ALMAYIN. Otomatik vitesi boşa almak için aracın mutlaka hareketsiz halde olması gerekli ve vitese alırken ayağınız frene basılı halde olmalıdır.  Yokuş aşağı veya hareket halinde otomatik vitesi “N” boş konumuna alırsanız şanzımanınız kilitlenebilir veya dişliler zarar görerek yüksek maliyetli bir tamir işlemine yol açabilirsiniz.  Otomatik vitesli araçta yokuş inişlerde şanzıman vitesi en yüksek olan vitese geçiş yaparak en az yakıt tüketecek şekilde iniş yapmanızı sağlar.

·      Rampa inişlerde sürekli fren kullanmak yerine mümkün olduğu kadar küçük vites kullanın ve diz viteslerdeki gibi motor freni ile aracı yavaşlatın.  Dik yokuş çıkışlarda aracı “D” konumu yerine 1 veya 2’nci vitese alarak kaldırın ve yokuşun durumuna göre gerekirse vites değiştirmeyin.

·      Araç durmadan kesinlikle vites değişimi yapmayın. R, P ve N konumlarına geçiş yaparken aracınız mutlaka sabit olmalıdır.

·      Araç hareket halindeyken veya durma işlemi tam olarak tamamlanmamışken kesinlikle “P” park konumuna almayın. Aracı durdururken tavsiyem ayağınız frendeyken el frenini çekin vitesi “N” boşa alın ayağınızı frenden çekin ve aracın yükünün el frenine aktarılmasını sağlayın sonra frene basın ve vitesi “P” park konumuna alın. Böylece şanzımana yük bindirmemiş olursunuz. Eğer P konumunda vitese sürekli yük bindirirseniz zamanlar şanzıman hasar görebilir ve yüksek maliyetli tamirle karşılaşabilirsiniz.

·      Otomatik vites araç eski model dahi olsa düz viteslerde yapılan vurdurma işlemini yapmayın. Bu işlemde vites üzerinden hasara yol açabilir.

·      Vitesin yağ ve filtre değişimlerini aksatmadan zamanında yaptırın.

Otomatik vitesli araçlar zamanında bakım yapılırsa ve doğru olarak kullanılırsa sorun çıkarmazlar. Genel olarak tüketici gözünde sorunlu görünmelerinin en büyük nedeni de aslında bakım ve kullanım kurallarına uyulmamasından ötürü çıkan arızaların yüksek tamir ücretleriyle sonuçlanmasındandır. Bu kurallara uyarsanız otomatik vites aracınızın yakıt tüketimi değerlerinde gözle görülür bir düşüş sağlar, uzun yıllarca otomatik vites aracınızı sorunsuzca ve  keyifle kullanabilirsiniz.

Aracınızda kullanılan otomatik vitesin kullanımı ve bakımı ile ilgili en detaylı bilgiye aracınız ile verilen kullanım kılavuzundan ulaşabilirsiniz.